|
شیمی برای زندگی
بخش ۱ – مایعی کمیاب در عین فراوانی |
|
منابع آب در طبیعت |
|
آب تنها ماده ای است که در طبیعت به هر سه حالت مایع (آب) جامد (یخ) گاز (بخار آب) یافت می شود . نزدیک به 75 درصد از سطح کره زمین را آب پوشناده است که بخش عمده آن را آب شور دریاها و اقیانوس ها تشکیل می دهد .
در حالیکه مقدار آب شیرین که تمام موجودات زنده و انسانها باید بر سر آن به رقابت بپردازند حداکثر 0/5 درصد کل منابع می باشد. که عواملی مانند موقعیت جغرافیایی ، شرایط آب و هوایی و میزان بارش بر پراکندگی آن موثر است . |
|
تجدید پذیری طبیعی منابع آب |
|
هم آب موجود در طبیعت به نسبت تقریباً ثابتی در میان منابع آن توزیع می شود.این توزیع متناسب ، با به چرخه در آمدن آب در یمان این منابع انجام می شود . به این فرآیند چرخه آب می گویند . پس از این طریق می توان گفت که منابع آب تجدید پذیرند. |
|
مصرف آشکار و نهان آب |
|
آبی را که مستقیماً برای آشامیدن یا نظافت و شستشو استفاه می کنیم مصرف آشکار می گویند ولی آبی را که برای تولید انرژی (برق ، سوخت و ...) ، آبیاری کشتزارها ، صنایع و معادن و امور بازرگانی و خدمات مصرف می شود و احتمالاً از دید شما مخفی مانده است را مصرف نهان آب می گویند . |
|
آب مایعی با ویژگی باور نکردنی : الف) تغییر حجم غیر عادی در اثر انجماد : |
|
آب بر خلاف سایر مایعات وقتی براثر سرما تبدیل به یخ می شود انبساط پیدا می کند و حجمی از یخ که همان حجم اولیه آب است و یخ روی آب شناور می ماند . آین ویژگی سبب می شود که آب از سطح شروع به یخ زدن کند . |
|
ب) زیاد بودن ظرفیت گرمایی |
|
می دانید که ظرفیت گرمایی یک جسم مقدار گرمایی است که باید به جسم داده شود تا دمای آن ۱ درجه سانتی گراد افزایش یابد . ظرفیت گرمایی ویژه آب حدود 10 برابر ظرفیت گرمایی ویژه آهن است . این مسئله به متعادل کردن دمای زمین خیلی کمک می کند چون مقادیر زیاد آب موجود در سطح زمین مقدار زیادی از انرژی خورشیدی را می گیرند و صرف بالا بردن دمای آب می کنند . |
|
ج) زیاد بودن گرمای تبخیر: |
|
برای تبدیل مقدار کمی آب به بخار ، گرمای زیادی لازم است . گرمای اضافی بدن ما با تبخیر مقدار کمی آب از طریق منفذ پوست (عرق کردن ) کاسته می شود . |
|
د) زیاد بودن کشش سطحی آب : |
|
به دلیل وجود نیروی جاذبه قوی بین مولکولهای آب ، پیوستگی زیادی در تمام قسمت های آب از جمله مولکولهای سطح آب وجود دارد . به همین علت است که یک پشه می تواند روی آب بنشیند یا موری می تواند به آرامی روی آب قدم بزند . |
|
مروری بر آموخته های گذشته : |
|
عنصر :
به ماده ای گفته می شود که از یک نوع اتم ساخته شده باشد مثل ۲O ، Fe
ترکیب :
به ماده ای گفته می شود که از اتصال دو یا چنداتم عنصرهای مختلف ساخته شده باشد ، مثل H2O ، HO2 ، Nacl
پیوند های شیمیایی :
نیرویی قوی است که اتم ها را به هم وصل می کند . مثلاً دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن به هم متصل می شوند و واحدتازه ای را بوجود می آورند که به آن مولکول آب می گویند .
نمادهای شیمیایی :
در زبان جهانی شیمی از حروف برای نشان دادن عناصر استفاده می کند . به این حروف نماد های شیمیایی می گویند مثل H برای هیدروژن .
فرمول شیمیایی :
کلمه های این زبان علمی را فرمول شیمیایی می گویند . هر فرمول شیمیایی نمایانگر یک ترکیب شیمیایی است مثل H2O برای آب . عددهایی که در سمت راست پائین (به صورت زیروند) نوشته می شوند . تعداد اتم های هر عنصر را در یک مولکول یا واحد سازنده ی آن ماده نشان می دهد (زیروند ۱ نوشته نمی شود) فرمول H2O نشان می دهد که مولکول آب از ترکیب ۲ اتم هیدروژن و ۱ اتم اکسیژن ساخته شده است .
معادله شیمیایی :
آنچه را که در یک واکنش شیمیایی رخ می دهد به طور خلاصه بیان می کند . هر واکنش شیمیایی شامل شکسته شدن پیوندهای شیمیایی مواد واکنش دهنده (مواد اولیه ) و تشکیل پیوندهای جدید در فرآورده ها (محصول ها ) است . فرآورده ها در سمت راست و واکنش دهنده ها در سمت چپ نوشته می شوند. مثل :
۲ H2 +O2 = ۲H2 O
در معادلات شیمیایی تعداد کل اتمها در دو طرف معادله یکسان است . به چنین معادله ای موازنه شده می گویند . |
|
یادآوری خواص الکتریکی ماده |
|
هر اتم از یک قسمت مرکزی به نام هسته تشکیل شده است که در درون آن پروتون ها با بارمثبت و نوترون ها بدون بار الکتریکی قرار گرفته اند . الکترون ها ذرات کوچکتری هستند با بار منفی که در اطراف هسته وجود دارند .
می دانیدکه اتم ها با کمک پیوندهای شیمیایی به همدیگر متصل شده و مولکول ها را بوجود می آورند . به این نوع پیوند شیمیایی که اتم ها را در کنار هم نگه می دارد پیوند کووالانسی می گویند .
پیوندکووالانس به صورت یک خط بین نمادهای شیمیایی نشان داده می شود . مثال : |
|
<v:imagedata o:href="http://www.irib.ir/amouzesh/d/shimy1/images/02.gif" src="file:///D:DOCUME~1YAALI~1LOCALS~1Tempmsohtml1 |
